Od lat wiele mówi się o tym, jak korzystny jest wpływ czytania dziecku na każdym etapie jego rozwoju. Prowadzi się na ten temat badania i tworzy programy, które promują i wspierają kontakt małego dziecka z lekturą już od pierwszych miesięcy życia. We Włoszech powstał na przykład projekt Nati per Leggere. Jego celem jest promowanie czytania małym dzieciom (już od szóstego miesiąca ich życia). Autorzy projektu przywołują wyniki badań, które dowodzą korzyści płynących z czytania najmłodszym.
Czytanie małym dzieciom – budowanie fundamentów lepszego rozwoju
Jak podaje w swoim artykule Agnieszka Maroń, w publikacji Becoming literate. The construction of inner control (1991) Marie M. Clay prezentuje badania dowodzące, że dzieci oswojone z literaturą w domu rodzinnym zyskują kompetencje czytelnicze, które zwiększają ich szanse na sukces w przyszłości. Natomiast Alessandra Sila, badaczka zajmująca się rozwojem mózgu, w artykule Educazione precoce e sviluppo umano podaje, że w czasie pierwszych trzech lat życia aktywność neuronów w mózgu jest bardzo wysoka, więc warto ją wykorzystać do zbudowania solidnych fundamentów do dalszego rozwoju dziecka.
Czytanie dzieciom w wieku szkolnym
Alina Maria Basak zbadała natomiast wpływ bajek czytanych przez rodziców na rozwój dzieci w wieku szkolnym. Analizy potwierdziły, że bajki czytanie dzieciom mają korzystny wpływ na ich umysłowy i emocjonalny rozwój. Historie przeznaczone dla dzieci są dostosowane do sposobu pojmowania świata przez najmłodszych. Przedstawione postacie pełnią funkcję wyraźnych symboli, które pomagają dziecku lepiej zrozumieć i uporządkować realny świat oraz panujące w nim zasady. Ponadto bajki rozwijają wyobraźnię, co pomaga wzmacniać kompetencje poznawcze.
Kształtowanie postawy dziecka wobec literatury
Elżbieta Jaszczyszyn w swojej książce na temat modeli edukacji czytelniczej podaje, że postawa dziecka wobec literatury jest kształtowana przez: 1) jego własne potrzeby i motywacje, 2) dzieła literackie, 3) media, 4) grupę rówieśniczą, 5) przedszkole i 6) rodzinę. Przy czym wpływ środowiska rodzinnego jest niezwykle ważny, bo dziecko spędza w nim większość swojego czasu. Rodzina powinna umożliwiać i ułatwiać dziecku pierwsze kontakty ze światem słowa pisanego i kultury. Ważny jest dla dziecka przykład, jaki dają rodzice. Opiekun czytający na oczach dzieci ma większe szanse na przekonanie pociech o roli i znaczeniu czytania. Warto też zwracać uwagę dziecka na codzienne sytuacje, w których umiejętność czytania jest istotna (na przykład korzystanie z przepisów kulinarnych, sprawdzanie rozkładów jazdy itp.). Niewątpliwie oswajać dziecko z literaturą będzie też obecność wielu atrakcyjnych książek w jego zasięgu.
Warto również zapewnić dziecku kontakt z różnymi rodzajami materiałów do czytania. Powinny one leżeć w wydzielonym, dostępnym miejscu – najlepiej na niskiej półce czy stoliku, na które dziecko może łatwo spojrzeć oraz sięgnąć po nie.
Autorka zachęca także, by dziecko zabierać do bibliotek oraz księgarni, a także nie zapominać o tak ważnym rytuale, jakim jest czytanie “na dobranoc”. Czytanie dziecku tekstów literackich rozwija jego wyobraźnię, oswaja ze słowem pisanym, wpływa na rozwój zainteresowań czytelniczych, wzmacnia więzi pomiędzy opiekunem a dzieckiem, tworzy wzorce zachowań i buduje pozytywny stosunek do literatury. Ponadto czytanie sprzyja rozwijaniu zdolności słuchowych i poszerzaniu zasobów słownictwa.
Korzystny wpływ na rozwój dzieci i więzi rodzinne ma także śpiewanie kołysanek, o czym przeczytasz w artykule: MOC KOŁYSANKI. DLACZEGO WARTO ŚPIEWAĆ DZIECKU?
Jak wspierać rozwój dziecka poprzez czytanie? Podsumowanie
- Uczyń z czytania codzienny rodzinny rytuał. Niech książki będą obecne w życiu Waszej rodziny każdego dnia.
- Systematycznie czytaj dziecku wartościowe, atrakcyjne i dostosowane do jego wieku książki.
- Podczas czytania zadbaj o odpowiednią intonację i modulację głosu, aby słuchanie opowieści było dla dziecka atrakcyjne.
- Jak najczęściej czytaj książki przy dziecku i poprzez własny przykład przekonuj dziecko o znaczeniu literatury.
- Zwracaj uwagę dziecka na sytuacje dnia codziennego, w których umiejętność czytania jest niezbędna (korzystanie z przepisów kulinarnych, rozkładów jazdy, niektóry gry itp.).
- Obdarowuj dziecko książeczkami. Zadbaj, by zawsze je miało w swoim zasięgu.
- Zabieraj dziecko do bibliotek i księgarni. Oswajaj je w ten sposób z literaturą i kreuj zainteresowania czytelnicze.
Wpływ czytania dziecku na jego rozwój jest znaczący. Dzieci oswojone z literaturą w domu rodzinnym mają większe szanse na odniesienie sukcesów społecznych w przyszłości.
Źródła
Basak A.M., Wpływ bajek czytanych przez rodziców na rozwój dzieci w wieku szkolnym, “Pedagogika Rodziny” 2012, nr 2/4.
Jaszczyszyn E., Modele edukacji czytelniczej w przedszkolu a gotowość do czytania i umiejętności czytania dzieci sześcioletnich, Trans Humana, Białystok 2010
Wojciechowska M. (red.), Czytelnictwo w dobie informacji cyfrowej. Rozwój, bariery, technologie, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Warszawa 2015
